ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΠΟΛΥΚΥΣΤΙΚΩΝ ΩΟΘΗΚΩΝ

Εκατομμύρια γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας σε όλο τον κόσμο πάσχουν από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, το οποίο μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εκδηλώσεως πολλών προβλημάτων υγείας, ενώ παράλληλα ενδέχεται να πλήξει και τη γονιμότητά τους.
Το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών δεν πρέπει να συγχέεται με τις πολυκυστικής μορφολογίας ωοθήκες. Το 25-30% των γυναικών μαθαίνουν ότι έχουν μορφολογία πολυκυστικών ωοθηκών (παρουσία άνω των 9 ωοθυλακίων συγκεκριμένων διαστάσεων ανά ωοθήκη στο γυναικολογικό υπερηχογράφημα).«Ωστόσο από αυτές τις γυναίκες μόνο οι μισές έχουν σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, γιατί μόνο αυτές πληρούν τα κριτήρια του Rotterdam».
Σύμφωνα με τα κριτήρια αυτά, για να διαγνωστεί μία γυναίκα με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών πρέπει να συνυπάρχουν τουλάχιστον δύο από τα τρία συμπτώματα που ακολουθούν:
1. Διαταραχές εμμήνου ρύσεως. Είναι το πιο συχνό χαρακτηριστικό σύμπτωμα. Αυτές οι διαταραχές εκδηλώνονται είτε με την μορφή της αραιομηνόρροιας που είναι η εμφάνιση εμμήνου ρύσεως σε αραιά διαστήματα άνω των 35 ημερών, είτε με την μορφή της αμηνόρροιας όπου πρακτικά έχουμε διακοπή της εμμήνου ρύσεως για διάστημα μεγαλύτερο των 6 μηνών. Η σπάνια έμμηνος ρύση ή η απουσία της σε ένα κορίτσι εφηβικής ηλικίας πρέπει πάντοτε να δημιουργεί υπόνοιες για ύπαρξη του συνδρόμου.
2. Βιοχημική ή/και κλινική υπερανδρογοναιμία. Τα ανδρογόνα είναι οι ορμόνες του ανδρικού φύλου, τις οποίες φυσιολογικά συναντάμε σε μικρές ποσότητες και στις. Στις γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να παρατηρείται υπερπαραγωγή ανδρογόνων, η οποία ευθύνεται για συμπτώματα όπως η αυξημένη τριχοφυΐα στο πρόσωπο και στο σώμα, η αυξημένη λιπαρότητα και η ακμή των ενηλίκων, η σοβαρή εφηβική ακμή, καθώς και η αραίωση των μαλλιών και η ανδρικού τύπου αλωπεκία (τριχόπτωση). Τα επίπεδα των ανδρογόνων αξιολογούνται με απλή εξέταση αίματος.
3. Ωοθήκες με χαρακτηριστική πολυκυστική μορφολογία ως υπερηχογραφικό εύρημα. Το υπερηχογράφημα έσω γεννητικών οργάνων μπορεί να δείξει ότι οι ωοθήκες είναι διογκωμένες και περιέχουν πολυάριθμες μικρές κύστεις με υγρό. Οι κύστεις έχουν δημιουργηθεί σε ωοθυλάκια, τα οποία θα έπρεπε να ωριμάσουν για να απελευθερώσουν το ωάριο που περιέχουν, αλλά αυτό δεν συνέβη. Υπάρχουν συγκεκριμένα κριτήρια όσο αφορά τον ελάχιστο αριθμό και μέγεθος των κύστεων ώστε η ωοθήκη να χαρακτηρίζεται ως ΄πολυκυστική΄
Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό και αν λάβουμε υπόψιν μας ότι για να θεωρηθεί πως μια γυναίκα πάσχει από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών θα πρέπει να πληρούνται 2 από τα 3 παραπάνω κριτήρια υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι (φαινότυποι) για εμφανιστεί το σύνδρομο , όπως πχ μια γυναίκα με διαταραχές περιόδου και συμπτώματα υπερανδρογοναιμίας έχει το σύνδρομο ακόμη και εάν οι ωοθήκες της έχουν φυσιολογική όψη, όπως και μια γυναίκα που δεν έχει διαταραχές περιόδου αλλά πληρεί το 2ο και 3ο κριτήριο επίσης πάσχει από σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.
Άλλες εκδηλώσεις που συχνά συναντάμε σε γυναίκες με το σύνδρομο είναι η αύξηση του σωματικού βάρους και η παχυσαρκία με συσσώρευση των περιττών κιλών συνήθως γύρω από την κοιλιά (αυτό παρατηρείται στις μισές περίπου ασθενείς), η μελανίζουσα ακάνθωση (σημεία πάχυνσης του δέρματος με σκούρο καφέ ή μαύρο χρώμα, κυρίως στον αυχένα, τα μπράτσα, κάτω από τους μαστούς ή στους μηρούς), ο πυελικός πόνος και η υπογονιμότητα (το σύνδρομο είναι μια από τις συχνότερες αιτίες γυναικείας υπογονιμότητας). Τέλος οι γυναίκες που πάσχουν από το σύνδρομο αυτό έχουν περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν σακχαρώδη διαβήτη.
Για τη διάγνωση του συνδρόμου δεν υπάρχει μία και μοναδική εξέταση που να επιβεβαιώνει την παρουσία του. Θα πρέπει να ληφθεί πλήρες ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό, να γίνει γυναικολογική εξέταση, υπερηχογράφημα εσω γεννητικών οργάνων, προσδιορισμός του ορμονικού προφίλ της γυναίκας καθώς και καμπύλες σακχάρου και ινσουλίνης. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να αποκλειστεί οποιαδήποτε άλλη αιτία που σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα των ανδρογόνων, όπως η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων, οι ανδρογονο-εκκριτικοί όγκοι και η υπερπρολακτιναιμία»
Το κομμάτι της αντιμετώπισης αυτού του συνδρόμου αποτελεί πρόκληση για κάθε γυναικολόγο και σε πολλές περιπτώσεις χρειάζεται η συνεργασία του γυναικολόγου με άλλες ιατρικές και παραϊατρικές ειδικότητες. Αυτό που πρέπει να γίνει κυρίως κατανοητό είναι πως η θεραπεία στην ουσία εξατομικεύεται και πρέπει να καλύπτει τις εκάστοτε ανάγκες της γυναίκας.
Αν το βασικό πρόβλημα μιας γυναίκας είναι οι διαταραχές κύκλου, αυτό διορθώνεται με τη χορήγηση αντισυλληπτικών ή περιοδικά προγεστερόνης. Αν το πρόβλημα είναι τα συμπτώματα υπερανδρογοναιμίας τότε η θεραπεία περιλαμβάνει έναν συνδυασμό αντισυλληπτικών ,αντιανδρογόνων και κοσμητικών θεραπειών. Αν το πρόβλημα είναι η υπογονιμότητα τότε προτείνεται η πρόκληση ωορρηξίας μέσω φαρμακευτικής αγωγής. Επίσης σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση του συνδρόμου παίζει και η χορήγηση μετφορμίνης μιας ουσίας που χρησιμοποιείται κυρίως στην αντιμετώπιση του διαβήτη.
Πέρα και πάνω από κάθε θεραπευτική προσέγγιση αυτό που προτείνεται ως αρχική προσέγγιση και αντιμετώπιση είναι η απώλεια βάρους και η αλλαγή του τρόπου ζωής με την είσοδο στο καθημερινό πρόγραμμα της κάθε γυναίκας της σωματικής άσκησης και μιας ισορροπημένης διατροφής. Απώλεια βάρους ίση με το 5% του σωματικού βάρους αρκεί από μόνη της πολλές φορές για να βελτιώσει σχεδόν το σύνολο των συμπτωμάτων.